Epiek
de wondere wereld van het verhaal
Mijn guilty pleasure? Een nieuw boek kopen en eraan ruiken. De geur van een nieuw boek symboliseert voor mij de ontdekking van een nieuw verhaal, een paar uurtjes verdwijnen in een andere wereld. Hij herinnert me aan mijn favoriete plekken waar ik boeken lees.
Lezen is voor mij, kortom, altijd een beetje reizen.
Een naam om te onthouden
Stefan Hertmans is een Belgische auteur die onder andere De bekeerlinge en Oorlog en Terpentijn schreef. Zijn oeuvre getuigt net zoals zijn romans van zijn brede cultuurhistorische kennis en belangstelling en is rijkgevuld met romans, essays, poëziebundels, theaterteksten, enzovoort. In mijn ogen (en stilaan ook volgens het bredere literaire veld) is Hertmans de enige Vlaamse auteur die kans maakt om ooit de Nobelprijs voor literatuur te mogen ontvangen.
De Opgang is Hertmans' meest recente roman. Wat hem uniek maakt als schrijver is dat zijn romans steeds een zekere mate van autobiografische verwerking en historische documentatie bevatten, al is de vertelling ervan zo verhalend dat de grens tussen fictie en non-fictie totaal vervaagt. Dat geldt ook voor dit boek, waarin Hertmans de lezer meeneemt in de geschiedenis van het huis dat hij in Gent kocht. De vorige eigenaar bleek een ss'er te zijn geweest, wat voor Hertmans de aanleiding was om die geschiedenis tot op de bodem uit te spitten en zijn eigen zoektocht in verhaalvorm te documenteren.
Mijn boeken-top 3
Pride and Prejudice is een boek dat iedereen kent maar nog weinigen gelezen hebben. Het boek staat uiteraard bol van de romantische clichés maar als je Jane Austen in haar tijd bekijkt, kom je erachter dat ze als vrouwelijke auteur in het mannenbastion dat het literaire landschap in de 19de eeuw was wel echt haar tijd vooruit was. Petje af, dus, en ondertussen droom ik met plezier weg bij de liefdesperikelen van de familie Bennet.
Dit boek las ik twee zomers geleden en hoewel de plot me niet bijbleef als het beste verhaal dat ik ooit las, was ik wel diep onder de indruk van de taalkundige branie die Ilja Leonard Pfeijffer in dit werk etaleert. Het boek is bijna een les in welbespraaktheid en het feit dat Pfeijffer zichzelf zonder uitzondering als hoofdpersoon, verteller én expert in zijn métier presenteert, moet wel bewondering afdwingen.
Dat ik dit boek schitterend vind is ondertussen een publiek geheim. You love it or you hate it, een grijze zone bestaat er voor Het smelt niet. Toen ik het de eerste keer las, werd ik lamgeslagen door de onverbloemde manier waarop Spit haar hoofdpersonage in de miserie dompelt, en dat in een prachtig beeldrijk proza. Lize Spit zet voor mij de Nederlandstalige literatuur mee op de kaart.
Huislectuur
Het verplichte nummer tijdens het vak Nederlands is de huislectuur. Niet omdat we er niet op vertrouwen dat je als leerling zelf niet kan kiezen, wel omdat het makkelijker en interessanter is om over eenzelfde boek een zinvolle discussie te voeren. Niet elk boek valt echter bij iedereen in de smaak. Gelukkig maar, want als iedereen dezelfde voorkeuren had, was er van discussie geen sprake!
Het eerste boek was Station elf, geschreven door Emily St. John Mandel. Hoewel het boek knap in elkaar zit (qua intertekstualiteit en theaterreferenties kan menig auteur hier nog iets van leren), sprak de verhaallijn me helemaal niet aan. Dat deze dystopische roman op ons pad kwam in volle coronacrisis en de parallellen met de werkelijkheid dus niet te ontkennen waren, maakte het voor mij eerder zware lectuur.
Met Het nest, van Cynthia D'Aprix Sweeney, volgde opnieuw een boek waar ik moest doorbijten - deze keer om de omgekeerde reden: gewogen en te licht bevonden. Het verhaal over vier rijkeluiskinderen was me te eenvoudig en de moraal van het verhaal wel erg cliché. Dat het boek potentieel heeft om een entertainende film te worden, was voor mij geen bonus.
Al mijn hoop was dus gevestigd op Het zijn net mensen, een non-fictieboek waarin Joris Luyendijk verslag uitbrengt over zijn tijd als correspondent in het Midden-Oosten. En geduld loont: Luyendijk legt de vinger op meer dan één zere plek en doet je ook helemaal anders kijken naar onze Vlaamse media. Krijgen we in het nieuws wel het volledige verhaal? Is het Midden-Oosten echt een snelkookpan die continu op ontploffen staat? Het boek maakte me alleszins sceptischer over de berichtgeving die ik alle dagen onder ogen krijg, zowel van binnenlandse als van buitenlandse media.
De slotsom: ik las dit jaar wel betere boeken dan de huislectuur. De opgang, het recentste werk van Stefan Hertmans bijvoorbeeld, is een prachtig verhaal waar een gigantische hoeveelheid research aan voorafging. Hertmans maakt zich zo meester van een soort hybride fictieve autobiografische roman, waarin hij zelf als verteller fungeert. Ook Het moois dat we delen, de uitermate gehypete nieuwste van Ish Ait Hamou, is het lezen waard. En voor wie eens een andere kijk op onze mensensoort wil, is Rutger Bregmans De meeste mensen deugen een echte must-read. Het is echt niet zo slecht met ons gesteld, zo blijkt. Een geruststellende conclusie.
Eerst willen we enkel gezien worden, maar eens we gezien worden is dat niet meer genoeg. Dan willen we worden herinnerd.
Station elf drukte je tijdens het lezen constant op de realiteit van de coronapandemie. Je kon alleen maar hopen dat de pessimistische toekomst die de personages in de roman voor zich hadden niet voor ons is weggelegd.
Ze geloofde soms meer in tweede kansen dan in eerste kansen, die we in onze jeugd en indiscretie vaak verspillen.
Het nest is een haarscherpe roman over de kracht van familiebanden en vriendschap, over hoezeer we op anderen steunen maar hen ook teleurstellen, en over de verstikkende invloed van geld. Elke familie heeft zo haar problemenn, de Plumbs alleen wat meer dan andere.
Het nadeel van onredelijke kritiek is dat je doof wordt voor doordachte aanmerkingen.
VRT en De Morgen berichtten met een duidelijk verschillende invalshoek over de als/dan-heisa. VRT nodigde taalexperts uit, De Morgen sprong op de polemiek en gooide olie op het vuur. Zo zie je maar hoe een ander medium over hetzelfde nieuwsfeit een totaal andere boodschap kan brengen.
